همزه قطع
کتاب دانش تجوید1 (صفحه 9)
همزه قَطع و همزه وَصل
همزه ای که در آغاز کلمات قرآن می آید، دو نوع است:
1. همزه قطع
2. همزه وصل
همزه قطع
همزه ای است که همیشه خوانده می شود چه در آغاز کلمه باشد چه در میان کلام باشد.
مانند: «أَنَّ»، «أَمَّا»، «أَصْغَرَ»، «أَبٌ»، «ءَابَآءَهُمْ»، «أُنَاسٌ»، «أُولَآءِ»، «أُتْرِفُوا»، «إِنَّ»، «إِيَابَهُمْ»، «إِيَّاكَ»، «إِيَّاىَ»،«أُذِنَ» «أَسْتَكْبَرْتَ» «أَتَّخِذُ»، «أَتَّخَذْنَاهُمْ»، «أَقُولُ»، «فَإِنَّ»، «لَإِلَی اللهِ »، «فَــَٔاتَیْنَا»..
همزه وصل
همزه وصل يا الف وصل، در آغاز کلمات، به شکل الف نوشته می شود. همزه وصل در آغاز کلمه خوانده می شود اما در میان کلام خوانده نمی شود.
مانند همزه «الله». اگر از الله شروع به تلاوت کنیم همزه الله با فتحه خوانده می شود مانند: اللّهُ لاَ إِلَـهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ(بقره: 255). اما اگر الله در میان کلام باشد همزه آن خوانده نمی شود
مانند: هُوَ اللهُ ، رَسُولُ اللهِ
در بسیاری از مُصحَف ها روی همزه قطع مَفتوح و مَضموم و زیر همزه قطع مَکسور، علامتِ هَمزه ( ء) می گذارند. «أَ»، «أُ»، «إِ»
در زبان عربی، همزه وصل، در آغازِ فعل، اسم و حرف قرار می گیرد.
همزه وصل در حروف: در میان حروف، همزه «اَلْ» در الف و لام تعریف که بر سر حروف شمسی و قمری نیز می آید از نوع همزه وصل است. کلمه ای که با «اَل» شروع شود همزه آن مفتوح است، مانند:
«ٱللَّهِ ،ٱلرَّحْمَنِ ٱلرَّحِيمِ ،ٱلْحَمْدُ لِلَّهِ »
الف در آغاز این کلمات نیز همزه وصل است:
التائبون، ٱلعابدون، ٱلحامدون ، ٱلراکعون، ٱلساجدون
همزه وصل در اسم:
همزه وصلی که بر سر اسم ها در می آید همیشه مکسور است، مانند: «ٱسْمُ › اِسْمُ»، «ٱبْنُ › اِبْنُ»، «ٱبْنَتَ › اِبْنَتَ»،
«ٱمْرُؤٌا › اِمْرُؤٌا»، «ٱمْرَأَةٌ › اِمْرَأَةٌ»، «ٱثْنَيْنِ › اِثْنَيْنِ»، «ٱثْنَتَـيْنِ › اِثْـنـَتَـيْنِ»
نکته:
در آغاز کلمه، همزه وصل (ٱثْنَانِ مانند ٱثْنَيْنِ) و همزه وصل (ٱثْنَتَا مانند ٱثْـنـَتَـيْنِ)، مکسور، خوانده می شود.
تمرین
همزه وصل را در آغاز این مثال ها بخوانید:
﴿ٱبْنَ مَرْيَمَ﴾ (بقره: 87)، ﴿ٱبْنَتَ عِمْرَانَ﴾ (تَحريم: 12)، ﴿ٱمْرُؤٌا﴾ (نِساء: 176)، ﴿ٱمْرَأَةُ الْعَزِيزِ﴾ (يوسُف: 30)، ﴿ٱسْمَ﴾ (أعلى: 1)، ﴿ٱثْنَيْنِ﴾ (أنعام: 144)،
﴿ٱثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْناً﴾ (بقره: 60)
همزه وصل در فعل:
در فعل، اگر اولین حرفِ متحرکِ بعد از همزه وصل، ضَمّه اصلی داشته باشد، همزه وصل نیز مضموم خوانده می شود.
مانند:
ضمه
«ٱنْصُرْ › اُنْصُرْ»، «ٱکْتُبْ › اُکْتُبْ»، «ٱقْتُلُوا › اُقْتُلُوا»، «ٱکْفُرْ › اُکْفُرْ»،
«ٱجْتُثَّتْ › اُجْتُثَّتْ»، «ٱدْعُوهُمْ › اُدْعُوهُمْ»، «ٱشْدُدْ › اُشْدُدْ».
اگر اولین حرفِ بعد از همزه وصل، مفتوح یا مکسور باشد، همزه وصل، مکسور خوانده می شود مانند:
فتحه مانند: «ٱعْلَمْ › اِعْلَمْ»، «ٱفْـتَحْ › اِفْـتَحْ»، «ٱشْرَحْ › اِشْرَحْ»،«ٱلْتَقَيْتُمْ › اِلْتَقَيْتُمْ»
کسره مانند: «ٱضْرِبْ › اِضْرِبْ»، «ٱخْفِضْ › اِخْفِضْ»، «ٱرْجِعْ › اِرْجِعْ»، «ٱهْدِنَا › اِهْدِنَا».
نكته: در ابتدا به اين كلمات همزه وصل با كسره خوانده مي‌شود:
ٱمْشُوا، ٱقْضُوا، ٱمْضُوا، ٱبْنُوا
كلمه ٱئتِ در ابتدا اين‌گونه خوانده مي‌شود: ايتِ
«ٱئـتوُا › ايـتُوا»، «ٱئـتُونِی › ايـتُونِی»، «ٱئْـتِــيَا › ايـتِــيَا»
پرسش
1. همزه قطع را با ذکر مثال تعریف کنید.
2. ده کلمه از قرآن پیدا کنید که همزه آن قطع باشد.
3. همزه وصل چه همزه‌اي است و علامت آن چیست؟
4. همزه وصل، در آغاز حروف چگونه خوانده می شود؟ مثال بزنید.
5. همزه وصل، در آغاز اسم ها چگونه خوانده می شود؟ مثال بزنید.
6. همزه وصل، در آغاز فعل ها چگونه خوانده می شود؟ مثال بزنید.
برچسبها: همزه وصل , همزه قطع, آموزش تجوید قرآن همزة قطع و همزة وصل ,همزة قطع همزة وصل,درس همزة قطع و همزة وصل,همزه قطع و وصل در عربی,همزة قطع والف وصل,
بیشتر بخوانید: