احكام ها
کتاب دانش تجوید1 (صفحه 12)
انواع «هاء»
حرف «هاء» در آخر كلمات قرآني چند نوع است. در اين‌جا به بيان انواع و احكام «هاء» مي پردازيم.
هاءِ «ضَمير»
هاءِ ضمير در آخر كلمه قرار مي گيرد. هاء ضمير به معني «او، آن» است، مانند: لَه (براي او)، فِيه (در او).
هاء ضمير كه مورد بحث ما است هميشه مَضموم يا مَكسور است و هيچ گاه مفتوح نيست.
حركت هاء ضمير گاهي اشباع مي‌شود. اشباع در اين‌جا يعني تبديل ضمه به واو مدي و تبديل كسره به ياء مدي. در برخي از مَصاحِف، پس از هاء مضموم كه اشباع مي‌شود، واو كوچك مي‌گذارند:
انه رحمته عهده نبذه
و پس از هاء مكسور كه اشباع مي‌شود، ياء كوچك معكوس مي‌گذارند:
به مثله میثاقه رسله
حكم هاء ضمير:
اگر دو طرف هاء ضمير (حرف قبل از آن و حرف اوّل كلمه بعدي) متحرّك باشد، حركتِ هاءِ ضمير، اِشباع مي شود. يعني اگر حركتِ هاء، ضمّه باشد آن را با ضمه كشيده (و) مي خوانيم.
مانند: «لَهُ دَعْوَةُ ٱلْحَقّ»، «يَرَهُ بَعِيدًا» كه مي خوانيم: لَهُو و يَرَهُو
در صورتي كه هاء، مكسور باشد، با كسره كشيده (ي) خوانده مي شود، مانند: «رَبِّهِ أَحَدًا»، «قَبْلِهِ إِذَا» كه مي خوانيم: رَبِّهی و قَبْلِه
در صورتي كه دو طرف، يا يكي از طرَفينِ هاء ضمير، ساكن باشد، هاء ضمير را با همان حركت ضمّه یا كسره كوتاه مي خوانند،
مانند: «مِنْهُ ٱسْمُهُ ٱلْمَسِيحُ»، «إِلَيْهِ ٱلْمَصِيرُ»، «لَدَيْهِ خُبْرًا»، «لَهُ ٱلْحَمْدُ»، «دُونِهِ ٱلْبَاطِلُ».
اگر بعد از هاءِ ضمير، تشديد باشد، اِشباع نمي‌شود مانند:
﴿فَيُعَذِّبُهُ ٱللَّهُ ٱلْعَذَابَ ٱلْأَكْبَرَ﴾ (غاشِيَه: 24)
﴿وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ ٱللَّهُ﴾ (بقره: 197)
اگر قبل از هاء ضمير، صداي كشيده قرار گيرد، هاءِ ضمير با حركت كوتاه خودش خوانده مي شود، مانند: «هَدَاهُ»، «فِيهِ»، «خُذُوهُ»، «صَلُّوهُ»
﴿ إِنَّآ أَنزَلْنَاهُ فِی لَيْلَةِ ٱلْقَدْرِ﴾ (قَدر: 1)
﴿وَهَدَيْنَـاهُ ٱلنَّجْدَيْنِ﴾ (بَلَد: 10)
ادامه ……….
برچسبها: احكام ها , احكام هاء
بیشتر بخوانید: